Cultural heritage of dissolved monasteries on the territory of
former Poland and Silesia in the 18th and 19th century: fate, significance and cataloguing

Klasztor został gruntownie przebudowany po raz pierwszy w latach 1671-1680, pod kierunkiem mistrza murarskiego Melchiora Wernera z Nysy w okresie rządów opata Andrzeja Emanuela Pospela (1648-1679). Zmiany dotyczyły budynków klasztornych i zakrystii przy kościele. Na północ od klaustrum wzniesiono pałac opacki. W latach 1723-1726 do południowego ramienia transeptu została dobudowana kaplica mariacka. Częste przebudowy klasztoru przyczyniły się do utraty średniowiecznego charakteru obiektu. Po sekularyzacji w 1810 r. z kościoła usunięto część wyposażenia. W 1820 r. dobra klasztorne otrzymał od rządu pruskiego landgraf Wilhelm Amadeusz von Hessen-Rothenburg. Po bezpotomnej śmierci landgrafa posiadłości przejął jego siostrzeniec, Wiktor von Hohenlohe-Waldenburg--Schillingsfiirst, który zaczął przebudowywać klasztor na siedzibę magnacką. Zmiany dotyczyły bardziej otoczenia niż samej bryły klasztoru. Wyburzona została większość budynków gospodarczych. Wytyczono i założono park. Według opisu z tych lat rudzki pałac magnacki liczył 120 sal, halsów, gabinetów, pokojów gościnnych z łazienkami, buduarów itp. Dobra te pozostały przy tym rodzie do 1945 r. W styczniu 1945 r. budynki podpalone zostały przez sowieckich żołnierzy. Pożar zniszczył rezydencję książęcą, a w kościele naruszył główne elementy konstrukcyjne. W wyniku tych uszkodzeń wkrótce runął filar środkowy nawy, zawaliła się też część sklepień. W 1947-1950 świątynię odbudowano. Usunięto przy tym pozostałości XVIII wiecznych stiuków, ukazując ceglany wątek murów.

Klasztor fundowany w 1252 r. lub w 1255 r. przez księcia opolskiego Władysława, który w 1258 r. nadał mu liczne przywileje. Cystersi przybyli z Jędrzejewa i do 1552 r. konwent podlegał temu opactwu, następnie prow. czeskiej. Od 1289 r. istniała filia tego opactwa w Jemielnicy (do 1810 r. jego uposażenie stanowiły m. in. Boguszowice, Bojków, Maciowkarze. W okresie średniowiecza istniały tu biblioteka (w XVIII w., liczyła ok. 12 000 vol.) i skryptorium. W latach 1744-1816 funkcjonowało gimnazjum z konwiktem (dostępne dla młodzieży świeckiej), przy którym działały teatr i studium filoz.-pedagog. dla nauczycieli od 1781 r. Klasztor podczas wojny 30-letniej w latach 1618-1648 r. został ograbiony przez wojska szwedzkie. Jego szczególny rozwój przypadł na lata 1648-1679 r. Na terenie parafii istniały bractwa, od 1739 r. św. Barbary (jej kult rozwijał się od pocz. XVIII w.), od 1747 r. mariańskie ku czci Wniebowzięcia NMP i Kongregacja ku Czci Niepokalanego Poczęcia NMP, a także św. Józefa i MB Pocieszenia (zw. Bractwem Różańca Świętego), w 1810 r. zostały zlikwidowane (EK, 17. 558-559).