Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach
dawnej Rzeczpospolitej oraz Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja

• Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów w Nowym Mieście nad Pilica (klasztor kapucynów), Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów, Pl. o. H. Koźmińskiego 19, 26-420, Nowe Miasto n. Pilicą, Polska/[III] Rzeczpospolita Polska, woj. mazowieckie, pow. grójecki, tel.: +48 674 10 36, email: gwardian.nowemiasto@gmail.com

fundował wojewoda rawski Kazimierz Granowski. Zaproponował on kapucynom nową fundację w 1762 r., co aprobował 14 V 1762 abp gnieźnieński i prymas Polski, Władysław Łubieński, a fundator 7 VI 1762 urzędowo przekazał zakonowi plac pod budowę. Wznoszenie kościoła trwało w l. 1780-1786; z powodu rozbiorów Polski i wojen napoleońskich budynki pozostały niewykończone (w kościele nie było zrazu bocznych kaplic), a konsekracja świątyni klasztornej mogła nastąpić dopiero w XIX w. Dopełnił jej l X 1815 bp Franciszek Kajetan Zambrzycki, administrator diecezji warszawskiej [...] Staraniem prowincjała o. Beniamina Szymańskiego kościół został rozbudowany w 1. 1837-1840 (dobudowano wówczas kaplice z bocznymi ołtarzami), a w 1. 1875-1889 staraniem gwardiana o. Kajetana Tchórzyńskiego dobudowano wąską kaplicę wzdłuż kościoła. Obrazy ołtarzowe są dziełem Szymona Czechowicza i Franciszka Smuglewicza i ich uczniów. Zabudowania klasztorne rozpoczęto wznosić w 1762 r., ale dopiero w 1788 r. zakończono prace budowlane, a 16 V 1789 nastąpiła kanoniczna erekcja klasztoru. Przy klasztorze zbudowano też sukiennicę, która w XVIII i XIX w. zaopatrywała wszystkie klasztory Prowincji w sukno habitowe. Klasztor był miejscem sześciu kapituł prowincjalnych [...] Podczas wielkiej kasaty klasztorów przeprowadzonej nocą z 27 na 28 XI 1864 r. klasztor w Nowym Mieście został uznany za tzw. klasztor etatowy (mający prawo istnienia). Gwardianem jego był wówczas o. Leander Lendzian, spowiednik i kierownik duchowy bł. Franciszki Siedliskiej, założycielki Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek, mieszkającej wówczas w Roszkowej Woli i w Żdżarach.  W 1867 r. przywieziono do Nowego Miasta zakonników ze skasowanego klasztoru w Lubartowie, a w 1892 r. - z klasztoru w Zakroczymiu [..] Klasztor nowomiejski jako jedyny nie uległ kasacie w okresie zaborów, a po tzw. ukazie tolerancyjnym z 1905 r. otwarto w nim nowicja (http://www.klasztor.honorat.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=157)

zespół klasztorny kapucynów z 2. połowy XVIII w., obejmujący kościół pw. św. Kazimierza (1780-1785, 1815 poświęcony) nr rej. 263/A z 27.12.1967 oraz 92/A z 15.03.1981 i klasztor - nr rej. 776/A z 27.12.1967 oraz 91/A z 15.03.1981

Dwutygodnik Diecezjalny Wileński, 17 10 (23) września 1911, s. 232

Nowe Miasto, W klasztorze św. Kazimierza OO. Kapucynów w Nowym Mieście nad Pilicą, gub. Piotrowskiej, była dokonana w ostatnich czasach trzykrotna rewizya przy udziale naczelnika powiatu rawskiego, żandarmów i policyi. Dwum zakonnikom-braciszkom, poddanym tutejszym, lecz należącym do innych klasztorów, kazano bezzwłocznie opuścić Nowe Miasto. Jeden z nich, brat Symforyan, udał się do Łomży drugi, brat Jakób, wyjechał do Krakowa. Zgromadzeniu zagrożono grzywną za to, że jeden z kapłanów świeckich, do dyecezyi płockiej należący, ks. Żebrowski, zamieszkał u OO. Kapucynów w charakterze rezydenta bez zezwolenia władzy. Prócz zakonników, etatem objętych, nie wolno nikomu nawet chwilowo przebywać w klasztorze. Służba osobista, z sześciu ludzi złożona, winna być przedstawiona przez konsystorz do zatwierdzenia rządu, na prawo pobytu. Duchownym świeckim nie wolno przyjeżdżać do OO. Kapucynów, celem odbycia ćwiczeń, rekolekcyami zwanych. Zakonnikom nie wolno wyjeżdżać na misye i poza murami swej stałej siedziby spełniać obowiązków powołania. Jeżeli który z OO. Kapucynów zmuszony jest wydalić się chwilowo, to przełożony klasztoru obowiązany jest zaznaczyć w paszporcie, dokąd jedzie i na jak długo. Obecnie wszystkich OO. Kapucynów w Nowem Mieście jest dwunastu, w tem jedenastu księży oraz kleryk, studiujący teologię w seminarium wrocławskiem. Etat rządowy, z pensją r. 120 w stosunku rocznym na zakonnika określony, jest na osób 14; wakują obecnie dwa wolne miejsca. A więc skazano zakonników na wegetację w murach klasztornych, podobną do tej, jaką mają wszystkie klasztory prawosławne.